Όταν κλονίζεται η θεραπευτική συμμαχία

Έρευνες αποκαλύπτουν τις διαθέσιμες επιλογές μας, όταν δεν αποδίδει η θεραπεία.

Τα τελευταία 30 χρόνια, οι έρευνες στην ψυχοθεραπεία έχουν δείξει ξεκάθαρα ότι η ποιότητα της σχέσης μεταξύ του θεραπευτή και του θεραπευόμενου, γνωστή ως θεραπευτική συμμαχία, είναι ένας πολύ καλύτερος δείκτης πρόβλεψης που δείχνει αν αποδίδει η θεραπεία, συγκριτικά με το είδος θεραπείας που χρησιμοποιείται (για παράδειγμα η γνωστική-συμπεριφορική, η ψυχοδυναμική, η ανθρωπιστική θεραπεία και άλλες).

Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, οι συνεργάτες μου κι εγώ ξεκινήσαμε να ερευνούμε τις «ρήξεις στη θεραπευτική συμμαχία». Οι ρήξεις αυτές είναι στιγμές ή περίοδοι στη θεραπεία, όπου υπάρχει ένταση ή κλονισμός στην θεραπευτική συμμαχία. Αυτές οι ρήξεις μπορεί να κυμαίνονται σε ποιότητα και ένταση, από σοβαρά επεισόδια κατά τη διάρκεια των οποίων οι θεραπευόμενοι χάνουν την εμπιστοσύνη τους στους θεραπευτές τους και μπορεί να διακόψουν τη θεραπεία, μέχρι πιο αμυδρές ρήξεις κατά την διάρκεια των οποίων έχουν μία ακαθόριστη αίσθηση ότι κάτι δεν πάει καλά, αλλά την αγνοούν.

Αρχίσαμε να ανακαλύπτουμε ότι οι ρήξεις στη θεραπευτική συμμαχία είναι εξαιρετικά κοινές σε όλα τα είδη θεραπείας και ότι συχνά οι θεραπευόμενοι είναι απρόθυμοι να αναφερθούν στις ανησυχίες τους σχετικά με την πορεία της θεραπείας τους. Μπορεί επίσης να είναι πολύ διστακτικοί να συζητήσουν τις όποιες ανησυχίες ή αρνητικά συναισθήματα έχουν για τους θεραπευτές τους. Ακόμη πιο ανησυχητική ήταν η ανακάλυψη ότι οι θεραπευτές συχνά αποτυγχάνουν να παρατηρήσουν τυχόν ρήξεις στη θεραπευτική συμμαχία.

Επιπλέον, όταν παρατηρούν τέτοιες ρήξεις, οι θεραπευτές συνήθως δεν έχουν τις ικανότητες να τις αντιμετωπίσουν με εποικοδομητικό τρόπο. Τα καλά νέα είναι ότι όταν οι θεραπευτές είναι καλοί στον εντοπισμό ρήξεων στην θεραπευτική συμμαχία και έχουν τις ικανότητες να δουλέψουν θεραπευτικά με αυτές, αυτή μπορεί να είναι τελικά μία από τις πιο σημαντικές εξελίξεις που συμβαίνουν μέσα στη θεραπεία.

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 οι συνεργάτες μου κι εγώ συνεχίζουμε την έρευνα αναφορικά με τους λόγους που οδηγούν σε ρήξεις και πώς μπορούμε να τους αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά στη θεραπεία. Επίσης, αναπτύξαμε εκπαιδευτικά προγράμματα για θεραπευτές, τα οποία εστιάζουν στην αντιμετώπιση των ρήξεων στη θεραπευτική συμμαχία και διεξήγαμε έρευνα για το πόσο υποστηρικτική είναι για τους θεραπευτές αυτή η εκπαίδευση.

Πολλές ακόμη ερευνητικές ομάδες σε όλο τον κόσμο έχουν μελετήσει το θέμα των ρήξεων στη θεραπευτική συμμαχία και υπάρχει ένας μεγάλος και αυξανόμενος όγκος εμπειρικών αποδείξεων που παρέχουν σαφή καθοδήγηση στους θεραπευτές σχετικά με τον εντοπισμό των ρήξεων στη θεραπευτική συμμαχία και την αντιμετώπισή τους σε θεραπευτικό επίπεδο.

Ακολουθούν μερικές γενικές οδηγίες για τους θεραπευτές:

• Να αιτιολογείτε το σκεπτικό σας για τις τεχνικές που χρησιμοποιείτε, τις ενέργειές σας και / ή τις συμπεριφορές σας.

• Να αναμένετε ότι θα υπάρχουν ρήξεις στη θεραπευτική συμμαχία και να αναγνωρίζετε ότι αυτές αποτελούν πολύτιμες ευκαιρίες για περαιτέρω διερεύνηση και αλλαγή, παρά εμπόδια στη θεραπεία.

• Να δίνετε ιδιαίτερη προσοχή ως προς το βαθμό που συμφωνείτε με τον θεραπευόμενό σας όσον αφορά στους γενικούς στόχους της θεραπείας και στα απαιτούμενα βήματα για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι.

Αν ο θεραπευόμενος εκφράσει ανησυχίες ή παράπονα σχετικά με κάποιον συγκεκριμένο τρόπο που προχωράει η θεραπεία, συνεργαστείτε μαζί του για την εξεύρεση εναλλακτικών οδών:

• Να σέβεστε τις άμυνες των θεραπευόμενών σας και να εξερευνείτε συνεργατικά την προσαρμοστική λειτουργία τους.
• Να συζητάτε για το «εδώ και τώρα» της θεραπευτικής σχέσης με τον θεραπευόμενο.
• Να δίνετε και να ζητάτε ανατροφοδότηση σχετικά με τη θεραπευτική σχέση.
• Να παρακολουθείτε τις αντιδράσεις των θεραπευόμενών σας σε όλες τις παρεμβάσεις σας.
• Να δίνετε βάση στην ύπαρξη αμυδρών ενδείξεων που μπορεί να υποδεικνύουν ότι υπάρχει πρόβλημα στη θεραπευτική συμμαχία.
• Να θυμάστε ότι τα προβλήματα στη θεραπευτική συμμαχία μπορεί να είναι δύσκολο να εντοπιστούν και συχνά εμφανίζονται με τη μορφή συμμόρφωσης ή απόσυρσης.
• Να επιτρέπετε και να ενθαρρύνετε τους θεραπευόμενους να εκφράζουν τα αρνητικά τους συναισθήματα σχετικά με την θεραπευτική σχέση.
• Να αποδέχεστε το δικό σας μερίδιο ευθύνης στις ρήξεις της συμμαχίας.
• Να αναγνωρίζετε τα λάθη σας.
• Να διερευνείτε τους φόβους των θεραπευόμενων να εκφράσουν τυχόν αρνητικά συναισθήματα σχετικά με τη θεραπεία ή τη θεραπευτική σχέση.
• Να δίνετε βάση στις διακυμάνσεις που αφορούν στα δικά σας συναισθήματα ως πιθανές ενδείξεις για το τι μπορεί να συμβαίνει στη θεραπευτική σχέση.

Ακολουθούν κάποιες γενικές συμβουλές για τους θεραπευόμενους:

• Να θυμάστε ότι η ποιότητα της θεραπευτικής συμμαχίας είναι ένας από τους σημαντικούς δείκτες που προβλέπουν αν η θεραπεία θα σας βοηθήσει ή όχι.

• Αισθάνεστε ότι εσείς και ο θεραπευτής σας έχετε καλή επικοινωνία;

• Εμπιστεύεστε τον θεραπευτή σας;

• Πιστεύετε ότι ο τρόπος που δουλεύετε θεραπευτικά με τον θεραπευτή σας έχει νόημα;

• Απαντάει ο θεραπευτής στις ερωτήσεις σας για τον τρόπο που δουλεύει η θεραπεία με ευθύ και μη αμυντικό τρόπο;

• Να θυμάστε ότι οι ρήξεις στη θεραπευτική συμμαχία είναι συνηθισμένες στη θεραπεία και ότι συζητώντας γι’ αυτές με τον θεραπευτή σας, μπορεί να αποτελέσει ένα ιδιαίτερα σημαντικό κομμάτι της θεραπευτικής διαδικασίας.

• Μην φοβάστε να αναφέρετε στη συνεδρία την αίσθηση ότι δεν σας καταλαβαίνει ο θεραπευτής σας ή αν νιώθετε δύσπιστοι, πληγωμένοι ή θυμωμένοι απέναντί του.

• Αν σκέφτεστε να σταματήσετε τη θεραπεία επειδή αισθάνεστε ότι δεν έχετε καλή επικοινωνία με τον θεραπευτή σας, καλό είναι πρώτα να αναφέρετε τις ανησυχίες σας για να δείτε πως θα ανταποκριθεί.

• Δείχνει προθυμία ο θεραπευτής να συζητήσει μαζί σας τυχόν ρήξεις στη θεραπευτική συμμαχία;

• Δείχνει προθυμία να παραδεχτεί τυχόν λάθη του;

Αν ανακαλύψετε ότι ο θεραπευτής σας γίνεται αμυντικός ή ρίχνει το σφάλμα σε εσάς όταν αναφέρετε τις ανησυχίες σας για την πορεία της θεραπείας ή της θεραπευτικής σχέσης, είναι ίσως καιρός να ψάξετε για άλλον θεραπευτή.

Αν όμως δείχνει προθυμία και κάνει μία αυθεντική προσπάθεια να δει τα πράγματα από τη δική σας πλευρά και να διερευνήσει την πιθανή δική του συμμετοχή στη ρήξη, ίσως αξίζει να δώσετε μια ευκαιρία στη θεραπευτική σχέση. Η αντιμετώπιση των ρήξεων στη θεραπευτική συμμαχία μπορεί να χρειαστεί χρόνο, αλλά μπορεί επίσης να αποτελέσει ένα εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι της θεραπείας σας.

Η έρευνα αναφορικά με τις ρήξεις στη θεραπευτική συμμαχία έχει εξελιχθεί σε ένα σημαντικό ερευνητικό πεδίο και που συνεχώς αναδύει νέες εξελίξεις.

Πηγή: PsychologyNow.gr